ប្រវត្តិ ប្រាសាទតុបខាងកើត (មង្គលាថ៌)

ប្រាសាទតុបខាងកើត (មង្គលាថ៌)

ប្រាសាទមង្គលាថ៌ (មង្គល-លា-រ-ថៈ) ឬ ប្រាសាទតុបខាងកើត សាងសង់ដោយថ្មភក់ រាងជាពីរ៉ាមីត ស្ថិតនៅចន្លោះផ្លូវឆ្ពោះទៅ ច្រកទ្វារជ័យ និងច្រកទ្វារខ្មោច ។ ប្រាសាទនេះសព្វថ្ងៃ ត្រូវបានគ្រប់ដណ្ដប់ដោយស្លែ និងរុក្ខជាតិតូច ធំ ដោយមិនមានការសម្អាតសោះឡើយ ។

ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងក្នុងរាជ្យ ព្រះបាទជយវម៌្មទី ៨ (បរមេស្វរបទ) ឧទ្ទិសដល់ព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះ ជយមង្គលាថ៌ ដែលជាកូនប្រុសនៃព្រះរាជគ្រូម្នាក់នៃ ព្រះបាទជយវម្មទី ៧ (បរមសៅគតបទ) ។ ព្រាហ្មណ៍រូបនេះប្រហែលជាកើតនៅ ចុងស.វ.ទី ១២ ហើយរស់នៅដល់អាយុ ១០៤ ឆ្នាំ ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានសម្ពោធនៅម៉ោង ៨ និង ៤៥ នាទី ថ្ងៃទី ២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ ១២៩៥ នេះបើផ្អែកទៅលើសិលាចារឹកដែលរកឃើញនៅទីប្រាសាទនេះស្រាប់ ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានគេកំណត់ថា ជាប្រាសាទដែលត្រូវបានកសាងចុងក្រោយបំផុតក្នុងសម័យអង្គរ ។

តាមឯកសារ តួប្រាសាទមានតម្កល់នូវបដិមា ២ មួយ គឺរូបតំណាងឲ្យ ព្រាហ្មណ៍ជយមង្គលាថ៌ និងម្ដាយរបស់គាត់ (សុភត្រ ? Subhadra) ដែលបច្ចុប្បន្នយើងអាចនៅមើលឃើញជើងទម្រ ។ ព្រាហ្មណ៍ជយមង្គលាថ៌ ត្រូវបានគេតម្កើងឲ្យក្លាយជាទេវ ដោយមានព្រះនាមថា ជយត្រីវិក្រមមហានៈថៈ ? (Jaya Trivikrammahanatha) ឯម្ដាយរបស់គាត់ក៏ត្រូវបានគេតម្កើងឲ្យក្លាយជាទេវ ដែរមានព្រះនាមថា ត្រីវិក្រមទេវស្វរិ (Trivikramadevasvari) ។ ប្រាសាទនេះមានទ្វារចូលពីទិសខាងកើត និងទ្វារបញ្ឆោតពី ៣ ទិសផ្សេងទៀត ដោយមានជណ្ដើរឡើងពីគ្រប់ ៤ ទិស ។ គេឃើញមានចម្លាក់ផ្សេងៗ គ្នាដូចជា ៖

§ ទិសខាងកើត ព្រះវិស្ណុ ផ្ទំលើនាគអនន្តៈ

§ ទិសខាងលិច ផ្ដែររូប ព្រះក្រឹស្ណៈ ទ្រភ្នំគោវធ៌ន

§ ទិសខាងជើង ព្រះសិវៈ ដែ ៤ រាំពត់ពេន ដោយមាន សក្ដិ (ជាយា) អង្គុយលើជង្គង់ និងផ្ដែរកូរសមុទ្រទឹកដោះ

§ ទិសខាងត្បូង ព្រះវិស្ណុ ឈាន ៣ ជំហានដើម្បីយកចក្រវាល (ព្រាហ្មណ៍តឿ វាមនៈ ដែលសុំដីយក្ស ៣ ជំហាន) ។

ប្រាសាទនេះត្រូវបានបោសសម្អាត និងរៀបចំជាថ្មីនៅឆ្នាំ ១៩២៤ ដោយ លោក Henri Marchal ។

កាលពីពេលដែលខ្ញុំទៅទស្សនា ប្រាសាទនេះនៅពេលថ្មី ៗ (១០ កុម្ភៈ ២០១៤) ខ្ញុំប្រទះឃើញ តែចម្លាក់ហោជាង ព្រះវិស្ណុ ផ្ទំលើនាគអនន្តៈ, ចម្លាក់ហោជាង ព្រះវិស្ណុ ឈាន ៣ ជំហានយកចក្រវាល និងចម្លាក់ផ្ដែរ ព្រះក្រិស្នាសម្លាប់នាគកលិយៈ តែប៉ុណ្ណោះ ។